Türkiye’de pilot olmayı hedefleyenler için sunulan eğitim programları, oldukça sistemli ve yoğun bir süreç içerir. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) tarafından belirlenen düzenlemelere göre yürütülen bu programlar, kapsamlı teorik bilgilerin yanı sıra yoğun uçuş pratiğini de içine alır. Bu yazıda, Türkiye’de pilotluk eğitiminin hangi aşamalardan geçtiğini ve hangi belgelerin gerektiğini adım adım ele alıyoruz.
1. Teorik Eğitim Süreci
Pilot adaylarının karşılaştığı ilk aşama, teorik eğitimdir. SHGM tarafından yetkilendirilen uçuş okulları (ATO – Approved Training Organization) bu eğitimi vermekle yükümlüdür. Eğitim süresi ve içeriği, alınacak lisans türüne göre değişiklik gösterir:
PPL Teorik Eğitimi
Private Pilot Licence (PPL) almak isteyen adaylar aşağıdaki 9 teorik dersten sorumludur:
- Hava Hukuku
- Uçuş Prensipleri
- Meteoroloji
- Seyrüsefer
- Uçuş Performansı ve Planlama
- Uçak Genel Bilgisi
- İnsan Performansı ve Limitleri
- İletişim (Haberleşme)
- Operasyonel Prosedürler
ATPL Teorik Eğitimi
Airline Transport Pilot Licence (ATPL) seviyesinde ise teorik eğitim çok daha kapsamlıdır. Toplamda 14 dersten oluşur:
- Hava Hukuku
- Uçak Genel Bilgisi
- Uçuş Prensipleri
- Uçuş Performansı
- Kütle ve Denge
- Uçuş Planlama ve Takip
- İnsan Performansı
- Meteoroloji
- Genel Seyrüsefer
- Radyo Seyrüseferi
- Operasyonel Prosedürler
- VFR Haberleşme
- IFR Haberleşme
- Uçuş İletişimi
Her iki lisans için de geçerli olan teorik sınavlarda başarı kriteri %75’tir. Ancak sınav haklarında bazı farklar bulunur:
- PPL adayları her derse girebilir ve tüm sınavları 18 ay içinde tamamlamalıdır. Oturum sayısında herhangi bir sınırlama yoktur.
- ATPL adayları ise her derse yine en fazla 4 giriş hakkına sahiptir, ancak tüm sınavları 6 oturum içinde ve ilk sınava giriş tarihinden itibaren 18 ay içerisinde bitirmelidir.
2. Pratik Uçuş Eğitimi
Teorik eğitimlerini başarıyla tamamlayan adaylar, pratik uçuş eğitimine geçer. Eğitim uçuşları, tipik olarak Cessna 172 gibi tek motorlu uçaklarla gerçekleştirilir.
- Hususi Pilot Lisansı (PPL): En az 45 saat
- Ticari Pilot Lisansı (CPL): Toplamda 200 saat uçuş (PPL dahil)
- Bu sürenin en az 100 saati sorumlu pilot (PIC) olarak uçulmalıdır
Uçuş eğitiminde gece uçuşları, uzun menzilli seyrüseferler ve acil durum senaryoları da çalışılır.
3. Aletli Uçuş Eğitimi (IR – Instrument Rating)
Uçuşlarda yalnızca dış referanslar değil, kokpit içindeki göstergelerle (aletlerle) uçuş yapabilme yetkisi, IR (Instrument Rating – Aletli Uçuş Yetkisi) ile mümkündür. Bu eğitim, özellikle havayolu kariyeri hedefleyen pilot adayları için zorunludur. IR eğitimi genellikle simülatör (FNPT II) ve uçak üzerinde yapılan eğitimleri kapsar.
4. Sağlık Muayenesi ve İngilizce Yeterliliği
Pilot adaylarının, SHGM tarafından yetkilendirilmiş havacılık tıp merkezlerinden birinci sınıf sağlık raporu alması gerekir. Ayrıca uluslararası seferlerde görev alabilmek için, ICAO tarafından belirlenen İngilizce dil seviyesi en az 4 olmalıdır.
5. CPL ve ATPL Lisans Süreci
Tüm eğitim, sınav ve uçuş aşamaları başarıyla tamamlandığında, SHGM tarafından ilgili pilot lisansı düzenlenir. Türkiye’de yaygın olarak verilen lisanslar:
- PPL (Private Pilot License): Hobi amaçlı, ticari uçuş yapılamaz.
- CPL (Commercial Pilot License): Ticari yolcu veya yük taşıma hakkı verir, bu lisans ile hava yollarına iş başvurusunda bulunabilirsiniz.
- ATPL (Airline Transport Pilot License): Havayolu pilotluğu için gereklidir. Başlangıçta “frozen” (sınırlı) verilir, 1500 saat uçuşla “unfrozen” hale gelir.
Sonuç
Pilot olmak, ciddi bir hazırlık süreci, yüksek disiplin ve maliyet gerektirir. Ancak doğru bir planlamayla bu süreç hem profesyonel hedeflere ulaşma hem de kişisel gelişim açısından oldukça tatmin edici olabilir. Eğitim sürecinde SHGM’nin belirlediği standartlara uygun ve lisanslı uçuş okullarının tercih edilmesi, güvenli ve kaliteli bir kariyer başlangıcı için önemlidir.